Waarom voorstrijken (gronderen)?
Voorstrijken (gronderen) is een belangrijk thema in de bouw. Tegenwoordig kan een vakman bijna niet meer zonder een goede voorstrijklaag. Er bestaan veel verschillende soorten ondergronden en mogelijke productsystemen waardoor het kiezen van de juiste primer soms lastig is. Zowel in nieuwbouw als bij renovatie en onderhoud is een primer onmisbaar. Om later schade aan het gebouw of optische onregelmatigheden op het oppervlak te voorkomen, is de keuze van de het juiste voorstrijkmiddel van groot belang.
Wat zeggen de DIN-norm en het BFS (Bundesausschuss Farbe und Sachwertschutz) over voorstrijken?
Voor het schildersvak geldt in Duitsland de DIN 18363 – Schilder- en lakwerk: Coatings. In hoofdstuk 2.2 (“Grondlagen”) staat:
“Grondlagen moeten de zuigkracht van de ondergrond verminderen of gelijkmatig maken, en zorgen voor een goede hechting van de volgende lagen.”
Kort gezegd: Een grondlaag moet de zuiging regelen en de hechting verbeteren.
BFS-merkblad nr. 8 – Binnenwerk op beton. Onder punt 7 (“Spachtelwerk”) staat:
“Bij een ondergrond met te weinig zuiging is een hechtprimer nodig, bij een te sterk zuigende ondergrond een zuigkrachtverminderende of egaliserende primer.”
Kort gezegd: De soort primer hangt af van de zuigkracht van de ondergrond.
BFS-merkblad nr. 10 – Binnenpleister. Onder punt 5 (“Oppervlaktebehandeling”) staat:
“De keuze van de materialen hangt af van de belasting, de toestand van de ondergrond en de gewenste uitstraling.”
Kort gezegd: De keuze van de grondlaag moet passen bij de ondergrond, de belasting en de esthetisch eisen (uiterlijk).
BFS-merkblad nr. 12 – Gipsplaten. Onder punt 4.2 (“Grondlaag”) staat o.a.:
De eisen aan de primer verschillen per soort afwerking. Fabrieksmatig aangebrachte primers of impregnaties vervangen niet altijd de vereiste grondlaag.
Door de vaak sterk zuigende plamuurvlakken is meestal een extra primer nodig. Afgewerkte gipsplaten moeten altijd gegrond worden. Grondlagen verminderen en egaliseren de zuigkracht van platen en voegen en kunnen ook de hechting verbeteren.
Kort gezegd: Zelfs als gipsplaten al een fabrieksprimer hebben, is een extra grondlaag meestal toch nodig vóór het schilderen of behangen.
Conclusie:
De DIN 18363 en de BFS-merkbladen schrijven geen specifieke producten of soorten voorstrijkmiddel voor. Dat komt omdat: Ondergronden erg verschillend zijn en verschillende productsystemen andere eisen stellen. Daarom moet de vakman per situatie bepalen welke grondlaag geschikt is — afhankelijk van het materiaal, de zuigkracht en de beoogde afwerking.
Taken van een voorstrijklaag (primer)
Het voorstrijken van muren en plafonds is een belangrijke taak voor een vakman. Als er niet goed of helemaal niet voorgestreken wordt, kunnen later makkelijk schades of gebreken ontstaan. In het algemeen moet elke ondergrond vast, droog, schoon, draagkrachtig en vrij van storende lagen zijn, zoals zoutuitbloeiingen, stof, olie, of andere resten die de hechting kunnen belemmeren. Bestaande verflagen moeten gecontroleerd worden op geschiktheid en hechting. Elk voorstrijkmiddel moet worden afgestemd op het soort ondergrond en de uitvlakmortel of het vulmiddel. De belangrijkste vijf taken van een voorstrijkmiddel zijn:
- Verminderen van de zuigkracht
- Verstevigen van de bovenste laag van de ondergrond
- Binden van reststof en stofdeeltjes
- Verbeteren van de hechting
- Beschermen tegen vocht uit het egaliseermiddel of de uitvlakmortel
Verminderen van de zuigkracht:
De primerlaag zorgt ervoor dat de ondergrond niet te veel vocht opzuigt uit de uitvlakmortel of plamuur. Zo droogt de uitvlakmortel gelijkmatig en hecht beter. Bij verschillende soorten ondergronden (bijvoorbeeld gips en beton naast elkaar) zorgt de primer ervoor dat ze gelijke zuigkracht hebben. Zonder primer kan de ondergrond te snel water uit de uitvlakmortel trekken, waardoor deze niet goed uithardt en loslaat of verzwakt.
Verstevigen van de bovenlaag:
Op zachte of poreuze ondergronden zorgt de primer dat de bovenste laag steviger wordt, zodat de uitvlakmortel goed hecht. De ondergrond moet wel eerst worden afgeborsteld tot op het “dragende materiaal”. De primer verstevigt alleen de bovenste laag, niet het hele materiaal. Als de ondergrond te zacht blijft (“harde schil op zachte kern”), kan de uitvlakmortel afbrokkelen of loslaten. In dat geval moet de slechte laag volledig worden verwijderd.
Binden van reststof:
Na het schuren blijft er vaak nog fijn stof achter. Zonder primer kan dat stof ervoor zorgen dat de uitvlakmortel niet goed hecht. De grondlaag bindt dit stof, zodat de uitvlakmortel goed contact maakt met de ondergrond en niet loskomt.
Verbeteren van de hechting:
Sommige primers zijn speciaal gemaakt om de hechting tussen verschillende materialen te verbeteren. Deze zogenaamde hechtprimers vormen een dunne film die zorgt dat de plamuur of uitvlakmortel goed blijft zitten.
Beschermen tegen vocht:
Bij ondergronden waarop nog resten van oude lijmverf of andere oplosbare stoffen zitten, voorkomt de primer dat vocht uit de uitvlakmortel deze lagen weer oplost. De primer vormt dan een beschermende laag tussen de ondergrond en de uitvlakmortel.
Welke soorten voorstrijkmiddelen (primers) zijn er?
Er zijn veel verschillende soorten primers op de markt, zoals bijvoorbeeld: diepgrondering, pleistergrond, opbrandwerende primer, universele primer, hechtprimer, of hechtslurry. Er is dus een ruime keuze! Over het algemeen kunnen ze worden verdeeld in twee hoofdgroepen, fijnverdeelde grondlagen en minder fijn verdeelde grondlagen.
Fijnverdeelde grondlagen
Deze grondlagen worden vooral gebruikt om de ondergrond te verstevigen. In het schildersvak wordt hiervoor vaak diepgrondering gebruikt.
Kenmerken:
- Ze dringen diep in de ondergrond door.
- Ze vormen geen film op het oppervlak.
- Ze verstevigen alleen de bovenste laag (de randzone).
Let op:
Als de ondergrond te zacht of te poreus is, moet hij volledig worden verwijderd.
Een grondlaag kan alleen de bovenste laag verstevigen, niet de hele ondergrond.
Minder fijn verdeelde grondlagen
Deze worden gebruikt als hechtlaag tussen de ondergrond en de uitvlakmortel of plamuur. Met dit type primer kun je bijvoorbeeld oude laklagen, glanzende latexverf of tegels voorbereiden om erover uit te vlakken.
Kenmerken:
- Ze zorgen voor goede hechting tussen ondergrond en uitvlakmortel
- Ze zijn meestal filmvormend (er ontstaat een dunne laag op het oppervlak).
Tip:
De veelgebruikte gepigmenteerde pleistergrond is niet altijd geschikt!
Hoewel hij goed hecht op de ondergrond, is hij niet geschikt voor gipshoudende of cementgebonden uitvlakmortels.
In dat geval hechten de materialen niet goed aan elkaar, waardoor er scheuren of loslatende plekken kunnen ontstaan.
Welk voorstrijkmiddel wordt aanbevolen door SCHÖNOX?
SCHÖNOX VD
- Toepasbaar op bijna alle oppervlakken
- Verbetert de hechting
- Vermindert de zuigkracht van de ondergrond
- Bindt reststof en stofdeeltjes
- Geschikt voor wand en vloer, binnengebruik
- Oplosmiddelvrij
- Fijnverdeeld
- Filmvormend
Dat betekent voor u: Een voorstrijkmiddel dat bijna overal toepasbaar is, altijd de juiste primer op de bouwplaats.
SCHÖNOX KH FIX
- Voor wand en vloer, binnen en buiten
- Sneldrogend
- Verbetert de hechting
- Vermindert de zuigkracht van de ondergrond
- Bindt reststof en stofdeeltjes
- Met spuitapparatuur aan te brengen
- Klaar voor gebruik (geen verdunning nodig)
- Oplosmiddelvrij
- Fijnverdeeld
- Niet filmvormend
Dat betekent voor u: Een gebruiksklare primer die snel droogt, daardoor kun je sneller doorwerken op de bouwplaats met minder wachttijd tussen de arbeidsgangen.
SCHÖNOX SHP
- Korte droogtijd, ca. 1 uur
- Verbetert de hechting
- Oplosmiddelvrij
- Makkelijk en gelijkmatig aan te brengen met een roller
- Klaar voor gebruik
- Licht ruwe structuur door aanwezige vulstoffen
- Geschikt voor wand en vloer, binnengebruik
- Fijnverdeeld
Dat betekent voor u: Gronderen en uitvlakken (plamuren) op dezelfde dag. Er zijn geen 2-componenten primers meer nodig, dat bespaart tijd en moeite op de bouwplaats.
Bronnen:
- Bundesausschuss Farbe und Sachwertschutz
- Bundesverband Farbe Gestaltung Bautenschutz in het commentaar bij VOB Deel C, ATV DIN 18363